Wendbaar van wetten naar uitvoering

Wet- en regelgeving is overal, of die nu van buiten (bijvoorbeeld vastgelegd in wetten) of binnen de organisatie (bijvoorbeeld beleidsnotities) komt. We leven nu eenmaal in een zeer gereguleerde wereld. In de praktijk blijkt wet- en regelgeving vaak complex om uit te voeren of om aan te voldoen. En dan hebben we het nog niet eens over kunnen aantonen dat u aan die wet- en regelgeving voldoet. En vervolgens is het soms best lastig en tijdrovend om er dag in, dag uit aan te blijven voldoen.

Kennismodellen in plaats van weggeprogrammeerd

Tot voor kort werden (wettelijke) regels diep ‘weggeprogrammeerd’ in de informatiesystemen van grote organisaties, met alle nadelen voor bijvoorbeeld onderhoudbaarheid van dien. Inmiddels is het de praktijk om deze regels zodanig vast te leggen, dat zij eenvoudig implementeerbaar en onderhoudbaar zijn. De tendens is om gegevens, regels en processen voortvloeiend uit wet- en regelgeving geïntegreerd te modelleren.

Deze vertaling van wet- en regelgeving naar geïntegreerde kennismodellen wordt gebruikt als specificatie voor informatiesystemen. Daarmee wordt meer flexibiliteit en wendbaarheid bereikt bij het uitvoeren van nieuwe of gewijzigde wetgeving, of bijvoorbeeld de introductie van nieuw beleid.

Het is lastig om van wetgeving naar informatiesystemen te komen

Om van wetgeving naar informatiesystemen te komen, is er nog wel wat nodig. De vertaling van wet- en regelgeving naar klantgerichte dienst- en producteisen voor het uitvoeren van processen en applicaties kost doorgaans veel tijd. Knelpunten zijn:

  • De (inhoud van) diensten en processen is niet systematisch herleidbaar naar de wet- en regelgeving.
  • De vertaling van wet- en regelgeving naar dienst- en producteisen is een moeilijk te besturen proces. De werkwijze is in veel gevallen onduidelijk, impliciet en afhankelijk van de individuele ‘vertaler’. Meestal vindt analyse plaats vanuit de eigen discipline (juridisch, uitvoering of informatiekundig).
  • Er is geen adequate ondersteuning om goed te kunnen zoeken in wet- en regelgeving of om resultaten adequaat in samenhang te kunnen beheren.

Voordelen van Wetsanalyse

Wetsanalyse lost deze knelpunten op. De aanpak biedt de volgende voordelen:

  • Het bevordert rechtszekerheid van burgers en voorkomt onnodige geschillen en procedures bij de rechter.
  • Het vereenvoudigt het implementeren van wet- en regelgeving in diensten en processen. Zo kan sneller aan (politieke) opdrachten en maatschappelijke wensen worden voldaan.
  • Het biedt inzicht in de samenhang van het complex van wet- en regelgeving. Op basis daarvan kunnen generieke en specifieke elementen in processen en diensten (beter) worden onderscheiden. Dit biedt mogelijkheden voor hergebruik, niet alleen binnen één organisatie, maar ook tussen organisaties.

Voor overheidsorganisaties heeft Wetsanalyse nog meer voordelen:

  • Het stelt een uitvoeringsorganisatie beter in staat, als onderdeel van ex ante uitvoeringstoetsen, feedback te geven op voorgenomen wijzigingen in wet- en regelgeving, en zo bij te dragen aan de effectiviteit en doelmatigheid van de uitvoering.
  • Het maakt de overheid transparant. De overheid kan laten zien dat wat zij doet, in overeenstemming is met de democratisch vastgestelde wet- en regelgeving. Hierbij hoort ook het zichtbaar maken van de regels die de overheid beoordelingsruimte bieden om recht te doen in bijzondere situaties.

Voor overheid en bedrijfsleven

De toegevoegde waarde van een herhaalbare aanpak voor het inrichten van de uitvoering van wet- en regelgeving ligt in de mogelijkheid om wetgeving waarheidsgetrouw, efficiënt en tijdig te transformeren in legitieme en betekenisvolle dienstverlening aan burgers en bedrijven.

PNA heeft Wetsanalyse samen met overheidsorganisaties ontwikkeld, maar is zeker niet exclusief voorbehouden aan overheidsorganisaties. Elke organisatie waarvan de uitvoering (grotendeels) bepaald wordt door wet- en regelgeving heeft profijt van Wetsanalyse. Daarom wordt de aanpak inmiddels ook gebruikt door pensioenuitvoerders en verzekeringsmaatschappijen. 

Wat is wetsanalyse?

Waarom is er wetsanalyse?

Hoe ziet wetsanalyse er uit?

Wanneer is wetsanalyse interessant voor u?

Wie zijn er voor nodig om een wetsanalyse uit te voeren?

Wat is er voor nodig om een wetsanalyse uit te voeren?

Inmiddels werken vele organisaties succesvol met Wendbare Wetsuitvoering. In 2021 is dat succes bekroond met een boek. Wendbare Wetsuitvoering wordt volledig ondersteund door de iKnow suite van PNA.

Boek

Wetsanalyse

Wetsanalyse beschrijft de aanpak om wendbare wetsuitvoering mogelijk te maken. PNA schreef er een boek over, samen met de Belastingdienst.

Artikel

Brug tussen wetgeving en ICT

Wetsanalyse beoogt een brug te slaan tussen twee werelden: die van traditionele wettenmakers en juristen aan de ene kant en van de technici, uitvoeringsdeskundigen, kennismodelleurs en softwareontwikkelaars aan de andere kant.

Artikel

Wetgeving ontleden kan rare dingen voorkomen

Wetgevers en softwareontwikkelaars spreken niet dezelfde taal.

Animatie

Wendbare wetsuitvoering

Opleiding

Wetsanalyse en wendbare wetsuitvoering in de democratische rechtsstaat

In samenwerking met de Open Universiteit (OU) organiseren we een opleidingsprogramma rondom Wetsanalyse, gericht op ICT’ers, juristen, managers en andere professionals werkzaam in het wetgevingsproces of de uitvoering van wetgeving.

Een goed gesprek over hoe wij u kunnen helpen?

Neem contact met ons op

Wetsanalyse is de stapsgewijze aanpak om een goede vertaling te maken van wetgeving naar de uitvoering.

De aanpak beschrijft hoe je de initiële interpretatie van wetgeving (maar bijvoorbeeld ook beleidsstukken of interne regelgeving) kan aanpakken, hoe deze vervolgens zodanig te beschrijven dat deze in IT systemen van de organisatie kan worden verwerkt én hoe deze kennis zodanig vast te leggen dat in geval van toekomstige wijzigingen efficiënt kan worden gewerkt.

Ook zónder wetsanalyse worden er natuurlijk elke dag wetten, beleidsregels, voorschriften en dergelijke geïnterpreteerd en vervolgens in de praktijk gebracht. Maar ook élke dag weer opnieuw moet er door organisaties worden nagegaan waarom hoe iets werkt en/of waarom. Dat kan veel efficiënter!

Daarnaast moet deze informatie idealiter altijd voorhanden zijn. Bijvoorbeeld als er een beleidswijziging moet worden doorgevoerd of wanneer een informatieverzoek moet worden beantwoord.

Heel divers, net als de wetgeving waarop het is gebaseerd. Je kan het resultaat van Wetsanalyse vooral herkennen aan 2 dingen: Annotaties en Voorbeelden

Annotaties zijn de verwijzingen (zie het als digitale arceringen) in de originele wettekst, waarmee we aanduiden welk stuk tekst de basis vormt voor een bepaald item uit het juridisch analyseschema (zie dit als de ‘kleuren’ waarmee we arceren). Van zo’n geannoteerd stukje tekst kunnen we vervolgens veel meer informatie vastleggen, bijvoorbeeld de interpretatie ervan door de diverse betrokken experts, de definities van een bepaald in de tekst gebruikt begrip of een verwijzing naar weer een ander document of webpagina om het geannoteerde stukje tekst nog beter te duiden.

Met voorbeelden gaan we na of alle betrokken experts wel dezelfde interpretatie hebben én wat de impact is van diverse combinaties van praktijkgevallen. Zonder voorbeelden kan je hierover lang praten maar nóóit bepalen of het écht klopt en juist dat vinden we binnen de Wetsanalyse belangrijk. Daarom maken we veel voorbeelden die we ook weer vastleggen als onderdeel van de analyse. Op een later moment kunnen we dus altijd zien hoe iets in elkaar zit én waarom.

Iedereen in Nederland heeft met wetgeving te maken, organisaties uiteraard ook. Grote boetes kunnen worden opgelegd indien organisaties zich niet aan de meest recente wetgeving houden.
Dat leidt tot kostbare projecten binnen organisaties, denk aan banken die grote groepen Know Your Customer (KYC) medewerkers aannamen in reactie op de boetes voor onder andere ING, ABN AMRO en Rabobank. Deze organisaties kijken nu tegen grote kostenposten aan omdat de regelgeving destijds niet correct in de praktijk was gebracht en ze daardoor hun poortwachtersfunctie niet correct uitvoerden.

Denk ook aan de gevolgen van het niet correct naleven van de AVG-wetgeving, meerdere organisaties ontvingen hiervoor boetes.

Met Wetsanalyse willen we organisaties helpen om aantoonbaar compliant te zijn, zowel voor de huidige wetgeving, maar ook wanneer deze wijzigt.

Het toepassen van Wetsanalyse vraagt om een ‘multidisciplinair team’. Het correct interpreteren van wetgeving vraagt immers om experts uit verschillende hoeken. We adviseren organisaties die met Wetsanalyse aan de slag gaan om zo’n team in ieder geval te laten bestaan uit één of meerdere juristen, kennismodelleurs, uitvoeringsdeskundigen met praktijkkennis en softwareontwikkelaars.

Voor wat betreft de ‘wat’, natuurlijk is een duidelijke scope nodig van de wetgeving die geanalyseerd moet worden, bijvoorbeeld wetteksten, beleidsstukken, interne regelgeving of uiteraard een combinatie hiervan.

Daarnaast bieden we onze iKnow tooling aan om de resultaten van Wetsanalyse efficiënt vast te leggen en deze kennis zo breed mogelijk inzetbaar te maken.